Sosyal kelam, kelam ilminin klasik-sistematik kelam ilminden destek alınarak güncellenmesi, bugün insanlığın yüzyüze geldiği çağdaş sorunlara kelam ilmi açısından yaklaşılmasıdır. Bu açıdan kelam ilminin önemli bir işlevi sekularizm, insan haklarının felsefi temelleri, çevre teolojisi gibi yeni konuları İslam inancı ve temel ilkeleri açısından incelemek; sistematik kelamı bu konulara taşımaktır. 

       Sosyal kelam, bu konuları kelam ilminin çeşitli aşamalarında (mütekaddimun dönemi, müteahhirun dönemi, şerh ve haşiyeler dönemi) ortaya konan yöntem ve yaklaşımlar, ispatlar, teviller ve ilkeleri yeniden ele alırken aynı zamanda günümüzde gelişen (siyaset, bilimi, sosyoloji, psikoloji, pedagoji, dil felsefesi vb.) beşerî bilimlerdeki verilerden de yararlanır. Bu bakımdan sosyal kelam, sistematik kelamın beşerî ilimlerle ilişkilendirilerek yenilenmesi işlevini görür.

       Beşerî bilimlerle kelam ilminin ilişkilendirilmesi, yalnızca günümüzde ortaya çıkan kavramlar, öğretiler, fikirlerin tahkikini değil aynı zamanda sistematik kelamın meselelerini ve kavramların da yeni verilerle tahkikine hizmet eder. Örneğin, klasik kelamda iman tanımı ve bu tanımda önemli yere sahip iman-amel ilişkisinin tahlilinde çoğunlukla semantik yöntemine başvurulurken sosyal kelam, imanın tanımlanması, iman-amel ilişkisinin açıklanmasında din psikolojisinin verilerine de başvurma imkanına sahiptir.

       NEDEN SOSYAL KELAM?

       Sosyal kelamın ne olduğu açıklanırken ona gerçekte ihtiyaç olup olmadığı da cevaplandırılması gereken önemli bir sorudur. Bu sorunun cevabı, sosyal kelam ile sistematik kelam arasındaki ilişkinin; sosyal kelamının amacının tespitine de katkıda bulunacaktır.

       Sosyal kelama neden ihtiyaç olduğu sorusunu yanıtlarken öncelikle, günümüzde gelişen çeşitli beşeri ilimler ve felsefî görüşler ile kelam ilmi arasındaki mesafeye işaret edilmelidir. Kelamcılar, bu ilmin ortaya çıkış ve gelişim sürecinde İslam inancının tespiti, temellendirilmesi; şüphe ve itirazlara karşı savunusunun yapılması rolünü üstlenirken, İsevilik, Musevilik, Mecusilik gibi dinlerlere mensup bilginlerin teolojilerine, dehrîlerin görüşlerine, Yunan felsefesine ve zamanın düşünce havzasında yer alan inanç ve felsefelere yabancı değildi. Bugün de kelam ilmi, aynı özelliğini korumalı; çağdaş felsefelere ve beşerî bilimlere aşina olmalıdır. Bu durum, kelam ilminde yeni bir açılım ve genişleme demektir. Sosyal kelam, işte bu açılımı ifade etmektedir.